Καπποδίστριας "Οδοστρωτήρας" για Αμφιλοχία και Αιτωλοακαρνανία!!!

Ριζικές αλλαγές στη δομή της χώρας επιφέρει το σχέδιο της κυβέρνησης για τη διοικητική αναδιάρθρωση, στον βαθμό που διατηρηθεί ως την υλοποίησή του ανόθευτο, έναντι των πιέσεων και αντιδράσεων τις οποίες προκαλεί ήδη η σχεδιαζόμενη αλλαγή του πολιτικού χάρτη της Ελλάδας, όπως τον γνωρίζαμε ως σήμερα. Οι περιφέρειες της χώρας από 13 που είναι σήμερα θα μειωθούν σε πέντε, θα έχουν καθαρά επιτελικό κρατικό χαρακτήρα και θα ταυτίζονται με τα γεωγραφικά όρια των πέντε αναπτυξιακών περιφερειών, όπως ακριβώς προσδιορίζονται στο ΕΣΠΑ που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή. Οι 54 νομαρχίες θα καταργηθούν και στη θέση τους θα ιδρυθούν 15 νέες αυτοδιοικητικές μονάδες «περιφερειακού» χαρακτήρα με εντελώς νέες αρμοδιότητες και υπηρεσιακή δομή. Οι 1.034 δήμοι θα συγχωνευθούν μεταξύ τους, έτσι ώστε να προκύψουν περίπου 400 νέοι δήμοι, εκ των οποίων περίπου οι 200 θα ταυτίζονται με τα όρια των πρώην επαρχιών στην ύπαιθρο και στα αστικά κέντρα. Ταυτόχρονα θα διατηρηθούν οι 160 δήμοι στα συγκροτήματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, ενώ θα ισχύσει και η αρχή «ένας δήμος για κάθε νησί της χώρας».

Το μέγεθος της διοικητικής αναδιάρθρωσης της χώρας που προωθεί η κυβέρνηση αναμένεται να προκαλέσει ισχυρότατες αναταράξεις. Μάλιστα ο πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής δέχεται επίμονες εισηγήσεις, οι οποίες αναμένεται να ενταθούν στο άμεσο μέλλον, να συστήσει ένα είδος «cabinet office», ένα ισχυρό επιτελικό όργανο υπό την άμεση ευθύνη του, το οποίο θα κληθεί να διαχειριστεί τη διοικητική μεταρρύθμιση. Στόχος είναι να διασφαλιστούν το αναγκαίο εύρος και το βάθος των επικείμενων αλλαγών από νοθεύσεις και υπονομεύσεις, να περιοριστούν οι αντιδράσεις στις τοπικές, κυρίως, κοινωνίες, που είναι πλέον εμφανείς, και να λειτουργήσει ως κυματοθραύστης στους βουλευτές και κομματάρχες, καθώς το νέο «διοικητικό μοντέλο» θα επηρεάσει άμεσα και το πολιτικό σύστημα της χώρας. «Δεν μπορεί ο κ. Σουφλιάς ούτε, πολύ περισσότερο, ο κ. Παυλόπουλος να σηκώσουν το βάρος μιας τέτοιας μεταρρύθμισης» επισημαίνουν με έμφαση κυβερνητικά στελέχη. «Ο μόνος που μπορεί να το κάνει είναι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, αφού εξασφαλίσει τη μέγιστη κοινωνική συναίνεση».
* Τι θα αλλάξει στους δήμους
Το σχέδιο της διοικητικής αναδιάρθρωσης, με την καθιέρωση δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης και την επαναχάραξη των ορίων των δήμων και των νομαρχιών - όπως κι αν οι τελευταίες ονομαστούν στο νέο σχήμα -, φαίνεται ιδιαίτερα φιλόδοξο. Ετσι τουλάχιστον εμφανίζεται επί χάρτου. Στόχος, κατ' αρχάς, είναι να συσταθούν ισχυρές πρωτοβάθμιες αυτοδιοικήσεις, που θα κληθούν να σηκώσουν και το βάρος της μεταρρύθμισης. Χωροταξικά οι νέοι δήμοι, που θα προκύψουν από τον «Καποδίστρια 2», δεν θα ξεφεύγουν από τα όρια των υφιστάμενων νομών της χώρας, οι οποίοι θα αποτελούν και στο μέλλον διοικητικές μονάδες, ενώ θα ταυτίζονται με τα γεωγραφικά όρια των επαρχιών. Ετσι, για παράδειγμα, οι νομοί Μεσσηνίας και Κοζάνης θα αποτελούνται από τέσσερις δήμους, οι νομοί Αιτωλοακαρνανίας και Λαρίσης από πέντε, η Αρκαδία και η Αργολίδα από τρεις κτλ., όπως δείχνει ο χάρτης των νέων δήμων.
Δεν πρόκειται, στην παρούσα τουλάχιστον φάση, να θιγούν τα διοικητικά όρια των 166 δήμων σε Αττική και Θεσσαλονίκη, αν και ο δήμαρχος Αθηναίων και πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ κ. Ν. Κακλαμάνης έχει ζητήσει να μην εξαιρεθούν από τον «Καποδίστρια 2». Ισχυρές ανακατατάξεις θα επέλθουν στα νησιά, καθώς, λόγω των συνθηκών που επικρατούν, έχει επιλεγεί να ισχύσει η αρχή «κάθε νησί και δήμος». Βεβαίως από την αρχή αυτή εξαιρούνται τα μεγάλα νησιά, όπως η Κρήτη, η Εύβοια, η Ρόδος και η Κέρκυρα, στα οποία οι δήμοι θα ταυτίζονται με τις επαρχίες. «Η παλαιότερη διοικητική διαίρεση της χώρας σε επαρχίες» επισημαίνεται «δίνει μια εκτίμηση του νέου αριθμού. Η επιλογή της επαρχίας ως χωρικής μονάδας προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα».
Ο «Καποδίστριας 2» δεν πρόκειται πάντως να συνδυαστεί με ευρείες αλλαγές στη δομή, στη λειτουργία και στις αρμοδιότητες των δήμων. Ούτε θα επηρεάσει το σύστημα εκλογής των δημάρχων και το σύστημα ανάδειξης των οργάνων τους. Η κυβέρνηση ωστόσο καλείται, εκτός από τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, οι οποίες εκτιμάται ότι θα είναι εκρηκτικές, να υπερβεί ακόμη δύο σκοπέλους: Ο πρώτος αφορά την περίπτωση που το όλο εγχείρημα θα βασιστεί σε εθελοντική βάση με τη χορήγηση ισχυρών κινήτρων, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι θα αποτύχει προτού ακόμη ξεκινήσει, ή αν θα ξεκινήσει με αναγκαστικές συνενώσεις, όπως ακριβώς συνέβη με τον «Καποδίστρια 1». Ο δεύτερος έχει σχέση με την αντίδραση των θεσμοθετημένων οργάνων των ΟΤΑ, όπως της ΚΕΔΚΕ, η οποία εξαρτά ακόμη και τη συμμετοχή της στον σχετικό διάλογο από την ικανοποίηση των οικονομικών αιτημάτων των δήμων.
* Οι διάδοχοι των 54 νομαρχιών
Σε αντίθεση με τον «Καποδίστρια 2», πλήρης ανατροπή επέρχεται στο καθεστώς των νυν νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων. Δεν θα καταργηθούν μόνο οι υφιστάμενες 54 νομαρχίες και στη θέση τους θα δημιουργηθούν 15, δεν θα αλλάξει απλώς η χωρική τους οριοθέτηση, αλλά θα επέλθουν και ριζικές αλλαγές στον τρόπο ανάδειξης των οργάνων των υπό σύσταση νέων μονάδων. Στόχος είναι κατ' αρχάς οι νέες αυτοδιοικήσεις να ταυτιστούν με τα γεωγραφικά όρια των σημερινών 13 διοικητικών περιφερειών, με εξαίρεση τη νησιωτική χώρα. Αυτό σημαίνει ότι θα συνενωθούν γεωγραφικά από δύο ως και τέσσερις νομαρχίες. Στη νέα διοίκηση που θα καλύπτει τη Στερεά Ελλάδα, για παράδειγμα, θα συνενωθούν οι νομαρχίες Φθιώτιδας, Ευρυτανίας, Βοιωτίας και Εύβοιας. Στη νέα διοίκηση που θα προκύψει στη Δυτική Πελοπόννησο θα συνενωθούν οι νομοί Ηλείας, Αχαΐας, Φωκίδας και Αιτωλοακαρνανίας. Στην Αττική θα συνενωθούν όλες οι νομαρχίες του Λεκανοπεδίου, στη Θεσσαλονίκη οι νομοί Θεσσαλονίκης, Κιλκίς και Χαλκιδικής, στη Δυτική Μακεδονία οι νομοί Φλώρινας, Κοζάνης και Γρεβενών κτλ., όπως αποτυπώνονται στον χάρτη της νέας δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης της χώρας. Ξεχωριστές ενότητες θα αποτελέσουν τα νησιά του Ιονίου, του Βόρειου Αιγαίου και η Κρήτη, ενώ ενιαίο σύνολο θα αποτελέσουν οι Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα.
* Δήμαρχοι ή... μίνι πρωθυπουργοί;
Το ερώτημα που τίθεται κατόπιν όλων αυτών είναι αν τα πολιτικά όργανα των νέων ΟΤΑ (επικεφαλής και Συμβούλιο) θα έχουν χαρακτηριστικά που προσιδιάζουν περισσότερο στα πολιτικά όργανα της δημοτικής αυτοδιοίκησης ή, εν όψει του ότι ο ρόλος τους θα είναι εξ ορισμού διαφορετικός από αυτόν της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης, θα οδηγηθούμε σε ένα διαφορετικό μοντέλο πολιτικής εκπροσώπησης που προσιδιάζει περισσότερο στα κεντρικά πολιτικά όργανα (Κοινοβούλιο και κυβέρνηση). Η απάντηση που δίνεται προς το παρόν είναι ότι «η διαμορφωμένη αυτοδιοικητική μας παράδοση οδηγεί στην πρώτη επιλογή». Με αυτό το δεδομένο τίθενται προς δημόσια διαβούλευση δύο βασικές εναλλακτικές επιλογές για τη συγκρότηση των πολιτικών οργάνων στους νέους ΟΤΑ:
Η πρώτη επιλογή, που υποτάσσεται στον περιφερειακό χαρακτήρα του νέου μοντέλου, προβλέπει την ανάδειξη του επικεφαλής και του Συμβουλίου από ενιαίο ψηφοδέλτιο, με βάση το πρότυπο εκλογής σήμερα του νομάρχη και του Νομαρχιακού Συμβουλίου (λαμβάνοντας υπόψη και κάποια στοιχεία από τον τρόπο εκλογής των ενιαίων νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων), με κατά το δυνατόν αναλογικότερο εκλογικό σύστημα.
* «Μηχανιστικές συνενώσεις»
Η δεύτερη επιλογή, που βασίζεται στον διανομαρχιακό χαρακτήρα των συνενώσεων, αν δηλαδή επιλεγεί να υπάρξουν απλώς και μόνον «μηχανιστικές συνενώσεις» των υφιστάμενων νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων, προβλέπει ότι στις εκλογές κατέρχονται συνδυασμοί, καθένας από τους οποίους περιλαμβάνει τον επικεφαλής και τους επί μέρους υποψήφιους συμβούλους, ενώ σε κάθε νομό αντιστοιχεί συγκεκριμένος αριθμός εδρών (συμβούλων δευτεροβάθμιου ΟΤΑ). Κάθε συνδυασμός περιλαμβάνει έναν υποψήφιο επικεφαλής και αριθμό υποψηφίων συμβούλων από κάθε νομό τουλάχιστον ίσο με τον αριθμό των εδρών που αντιστοιχούν στον συγκεκριμένο νομό.
Κριτήρια συνενώσεων
Πέντε κριτήρια προβλέπεται να ληφθούν υπόψη με στόχο την οργάνωση του πιο πρόσφορου συστήματος περιφερειακής διακυβέρνησης:
* Η ανάγκη να δημιουργηθούν πολιτικά όργανα (επικεφαλής ή «πρόεδρος» και αιρετό συμβούλιο) με ισχυρό προγραμματισμό και επιτελικό ρόλο.
* Η ανάγκη για διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού πολιτικού- «κυβερνητικού» οργάνου (εκτελεστική επιτροπή).
* Η ανάγκη για πολιτική ενότητα του νέου ΟΤΑ και διαμόρφωση περιφερειακής συνείδησης.
* Η ανάγκη της ευρύτερης δυνατής κοινωνικής συναίνεσης και δημοκρατικής συμμετοχής των πολιτών.
* Η ανάγκη ενότητας του δημοσίου χώρου της περιφέρειας.

Δ. ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Το ΒΗΜΑ, 30/03/2008