Περιφερειακή σύσκεψη των Οικολόγων Πράσινων στο Αγρίνιο

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Οι Οικολόγοι Πράσινοι γνωρίζουν τα κερδοσκοπικά παιχνίδια και υποστηρίζουν την ανάγκη μιας παγκόσμιας αναδιανομής του εισοδήματος. Επιπλέον, εκτιμούν ότι η επίτευξη καλύτερης ποιότητας ζωής για όλους, μπορεί να γίνει με αποσύνδεση της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας από την κατανάλωση πόρων και ενέργειας κι ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Κάτι τέτοιο απαιτεί αλλαγή του σπάταλου και ρυπογόνου μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης προς βιώσιμες κατευθύνσεις. Πριν από οτιδήποτε άλλο, θέτουμε ερωτήματα τι, πως, ποιος, γιατί και για ποιον παράγει και αναζητούμε άλλους τρόπους παραγωγής, κατανάλωσης και διανομής του εισοδήματος. Όμως σε συνθήκες παγκόσμιας αναταραχής λόγω της ακρίβειας σε βασικά διατροφικά αγαθά, θα πρέπει να αναζητηθούν και άμεσες εναλλακτικές λύσεις, ταυτόχρονα με την κατάθεση υποδειγμάτων ενός άλλου τρόπου ζωής, μη καταναλωτικού, ουσιαστικά ανθρώπινου και οικολογικού. Οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν να ξεκινήσει σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο μια δημόσια και δομημένη συζήτηση για το πώς οι μηχανισμοί ελέγχου των τροφίμων θα αναδιοργανωθούν, θα συντονιστούν μεταξύ τους και θα περάσουν όλοι υπό τον έλεγχο ενός υπουργείου που θα έχει κυρίως την ευθύνη για την προστασία της υγείας του καταναλωτή. Η κυβέρνηση παραμένει αδιάφορη απέναντι όχι μόνο στην επιμόλυνση του ηλιέλαιου αλλά και σε γνωστά στον επιστημονικό κόσμο σκάνδαλα, όπως η παρουσία διοξίνης σε τρόφιμα και προϊόντα που προέρχονται από περιοχές όπου καίγονται ανεξέλεγκτα τα σκουπίδια, η παρουσία υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων σε λαχανικά και φρούτα, η χρήση απαγορευμένων αγροχημικών ή η συγκομιδή και η διάθεσή προϊόντων στην κατανάλωση χωρίς να τηρείται το χρονικό όριο «ασφάλειας», ή η επιμόλυνση καλλιεργειών από γενετικά τροποποιημένους σπόρους (ΓΤΟ) που χρησιμοποιήθηκαν εν αγνοία των γεωργών κ.α.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι θέλουν να επισημάνουν τη σημασία της αναβάθμισης του ρόλου και της επιρροής των καταναλωτών οργανώσεων με αφορμή την πρόσφατη επιτυχή κινητοποίηση για την τιμή του γάλακτος, γεγονός που δίνει ένα αισιόδοξο μήνυμα για τις αλλαγές που μπορούν να προκληθούν προς όφελος του πολίτη, όταν αυτός είναι ενεργός και συνειδητοποιημένος.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι διατυπώνουν ορισμένες προτάσεις τους για την προώθηση της ποιοτικής και ασφαλούς παραγωγής τροφίμων, που εξασφαλίζουν ταυτοχρόνως δίκαιο εισόδημα για τους παραγωγούς χωρίς να πλήττουν τις ασθενέστερες κοινωνικά ομάδες. Μεταξύ άλλων προτείνουν:- προσανατολισμό της παραγωγής κατά προτεραιότητα στις τοπικές ανάγκες και σε τοπικά σύμφωνα ποιότητας, - δημιουργία συνεταιρισμών παραγωγών-καταναλωτών και άλλων εναλλακτικών δικτύων διανομής και αλληλεγγύης- στροφή στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία, σε συνδυασμό με ολοκληρωμένα αγρο-περιβαλλοντικά σχέδια για τη βιωσιμότητα της υπαίθρου- προτεραιότητα στα συμφέροντα των μικρών αγροτών - ενίσχυση του ρόλου των καταναλωτικών και περιβαλλοντικών οργανώσεων στη λήψη αποφάσεων - συγκρότηση ενός διεκδικητικού καταναλωτικού κινήματος, με οικολογικό πρόσημο, που να έχει την ικανότητα και τη δύναμη να επιβάλει την άποψή του προς τη κατεύθυνση της ποιότητας- αναβάθμιση και ουσιαστικό συντονισμό των μηχανισμών ελέγχου. Οι Οικολόγοι Πράσινοι πιστεύουν ότι το σημερινό φαινόμενο της ακρίβειας αντανακλά γενικότερα προβλήματα στο πεδίο των πολιτικών και του μοντέλου ανάπτυξης και η αντιμετώπισή του πρέπει να γίνει λαμβάνοντας υπόψη ταυτοχρόνως τα θέματα της διατροφικής ασφάλειας και της ποιότητας των τροφίμων, μέσα από ολοκληρωμένες πολιτικές σε οικονομικό, φορολογικό, κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο. Μια πολιτική προσανατολισμένη μονομερώς στη συμπίεση του κόστους παραγωγής των τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε υποβάθμιση της ποιότητας των τροφίμων και σε αύξηση των διατροφικών σκανδάλων, όπως αποδείχθηκε στην περίπτωση των τρελλών αγελάδων, των κοτόπουλων με διοξίνη και γενικότερα από τις κρίσεις του βιομηχανικού μοντέλου γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Από την άλλη, η ποιοτική παραγωγή τροφίμων δεν πρέπει να αφορά μόνο τις κοινωνικές ομάδες που διαθέτουν σημαντικά εισοδήματα.
Κινήσεις «πυροσβεστικού» χαρακτήρα στο θέμα της ακρίβειας μπορεί να ανακουφίσουν προσωρινά τα πιο φτωχά νοικοκυριά αλλά πρέπει να συνδυαστούν με βαθύτερες αλλαγές. Οι Οικολόγοι Πράσινοι, για να συμβάλλουν σε αυτή τη συζήτηση, καταθέτουν κάποιες προτάσεις και επιδιώκουν εκτεταμένη συζήτηση σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο: (1) Σε κοινωνικό επίπεδο, οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν την υιοθέτηση Ελάχιστου Εισοδήματος Αξιοπρεπούς Διαβίωσης για όλους τους πολίτες: άνευ όρων παροχή από την Πολιτεία ενός εισοδήματος σε κάθε πολίτη το οποίο θα εξασφαλίζει μια αξιοπρεπή διαβίωση και το οποίο θα αντικαταστήσει το μεγαλύτερο μέρος των διάφορων κοινωνικών επιδομάτων. (2) Σε σχέση με μέτρα οικονομικού χαρακτήρα, που θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα των εισοδημάτων των νοικοκυριών, οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν μια σειρά παρεμβάσεων και κινήτρων, ώστε να βοηθηθούν τα πιο φτωχά νοικοκυριά –να μην αφεθεί κανένας στη μοίρα του- να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να μπορέσουν όλοι/ες να έχουν μια ικανοποιητική ζωή. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να στοχεύουν -παράλληλα με τη μείωση του αδικαιολόγητου κόστους των μέσων διατροφής– στη μείωση της δαπάνης των νοικοκυριών για βασικά προϊόντα και υπηρεσίες που χρησιμοποιούν, ώστε τα διαθέσιμα εισοδήματα να επαρκούν για την αξιοπρεπή διαβίωση των νοικοκυριών. Με δεδομένο ότι η αύξηση των τροφίμων συνοδεύεται και από μεγαλύτερη αύξηση της τιμής μιας σειράς προϊόντων και υπηρεσιών, όπως π.χ. για μετακίνηση, διαβίωση και χρήση ορισμένων μορφών ενέργειας, οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν: - με στόχο τη μείωση της σημαντικής δαπάνης των νοικοκυριών για θέρμανση και δροσισμό (σημαντικό ποσοστό του οικογενειακού προϋπολογισμού), να παρασχεθεί στα νοικοκυριά αντί για επίδομα θέρμανσης, οικονομική ενίσχυση για την μόνωση των κτιρίων και την εφαρμογή ΑΠΕ, έτσι ώστε να απεξαρτηθούν οριστικά από τα ορυκτά καύσιμα και τους δυσβάσταχτους λογαριασμούς, που πλήττουν δυσανάλογα τα πιο φτωχά κοινωνικά στρώματα (όπως έχουν δείξει έρευνες του πανεπιστημίου Αθηνών λόγω ενεργειακά σπάταλων κτιρίων πληρώνουν αναλογικά μεγαλύτερα ποσά για θέρμανση και δροσισμό των κατοικιών τους)- με στόχο τη μείωση του κόστους μεταφοράς για τα φτωχά νοικοκυριά, να υιοθετηθούν κοινωνικά κριτήρια και να δοθούν κάρτες μειωμένου κόστους για απεριόριστες μετακινήσεις με τα ΜΜΜ ώστε να στηριχθούν αυτοί που πραγματικά έχουν ανάγκη. Η δημιουργία εκτεταμένων δικτύων ποδηλατόδρομων (και η διεύρυνση της δυνατότητας μεταφορά του ποδηλάτου από τα μέσα μεταφοράς) -αν και για πολλούς φαίνεται άσχετη με το θέμα της ακρίβειας- μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη μείωση των δαπανών των νοικοκυριών για μετακινήσεις. Είναι γεγονός ότι τα νοικοκυριά που χρησιμοποιούν ΙΧ επιβαρύνονται ετησίως με 5-7.000 Ευρώ λόγω καυσίμων, επισκευών, ασφάλισης κι άλλων δαπανών που σχετίζονται με το ΙΧ. Η μείωση της χρήσης του ΙΧ θα συμβάλει στη βελτίωση της ζωής μέσα στις πόλεις αλλά και θα βελτιώσει τον οικογενειακό προϋπολογισμό των νοικοκυριών, με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των μετακινήσεων αφορά μετακινήσεις σε απόσταση 1-3 χιλιομέτρων, διαδρομές που κάθε πολίτης μπορεί να κάνει με ποδήλατο. (3) Σε σχέση με τη διαφάνεια στις τιμές, θα πρέπει να υιοθετηθούν αντικειμενικά κριτήρια για τη διαμόρφωση της τελικής τιμής ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας και να θεσμοθετηθεί η υποχρέωση πληροφόρησης του καταναλωτή, ώστε να μπορεί να ενημερώνεται για το ποσοστό της τελικής τιμής που αντιστοιχεί στην παραγωγή και στην παρεμβολή ενδιάμεσων μέχρι να φτάσει στον τελικό καταναλωτή. (4) Σε σχέση με τη μείωση των επιβαρύνσεων που οφείλονται σε πολλούς ενδιάμεσους, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί με ισχυρά κίνητρα η δημιουργία συνεταιρισμών παραγωγών-καταναλωτών, έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα των προϊόντων, να μειωθεί το κέρδος των -πολλών συχνά- ενδιάμεσων μεταπρατών, να απολαμβάνουν οι παραγωγοί ένα αξιοπρεπές εισόδημα αλλά και να μην αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές αδικαιολόγητα ακριβές τιμές. (5) Σε φορολογικό επίπεδο, οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν θέσπιση ανταποδοτικών ειδικών φόρων κατανάλωσης στα ορυκτά καύσιμα με στόχο τα έσοδα να πηγαίνουν αποκλειστικά σε ενισχύσεις ανανεώσιμων πηγών, εξοικονόμησης, σιδηροδρόμου, μέσων μαζικής μεταφοράς αλλά και στη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και των φυσικών περιοχών, στην μεταρρύθμιση της γεωργίας ώστε να απεξαρτηθεί σταδιακά από το πετρέλαιο που προκαλεί μέρος της αύξησης των τιμών.
(6) Σε επίπεδο αγροτικής πολιτικής, οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν την ενθάρρυνση της ποιοτικής και οικολογικής παραγωγής που καλύπτει κυρίως τις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες. Οι αγρότες σήμερα ακολουθώντας ένα καταστροφικό για το περιβάλλον και την υγεία μοντέλο παραγωγής, έχασαν ταυτοχρόνως και τη δική τους ανεξαρτησία και υποβάθμισαν το περιβάλλον από το οποίο εξαρτώνται. Σήμερα μεγάλο ποσοστό των εισοδημάτων τους είναι υποθηκευμένο λόγω των δανείων για αγορά συχνά υπερβολικών μηχανημάτων αλλά και σπατάλης των επιδοτήσεων από την ΚΑΠ ενώ οι αποδόσεις των καλλιεργειών πλήττονται από την υποβάθμιση της γονιμότητας των εδαφών αλλά και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της μείωσης της προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία λόγω καταστροφής της στοιβάδας του όζοντος. Βασικές αλλαγές στο μοντέλο γεωργίας που διασφαλίζουν αξιοπρεπές εισόδημα για τους γεωργούς με ταυτόχρονη προστασία του καταναλωτή, του περιβάλλοντος και της υγείας των παραγωγών δεν συνδέονται κατ΄ανάγκη με υπερβολικά ακριβά προϊόντα, εφόσον υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ενίσχυσης της ποιοτικής γεωργίας και κτηνοτροφίας και ιδιαίτερα της βιολογικής. (7) Η αυτάρκεια σε τοπικό επίπεδο από άποψη παραγωγής τροφίμων και κάλυψης των ενεργειακών αναγκών με αξιοποίηση των γεωργικών υπολειμμάτων συμβάλει στον περιορισμό του ανταγωνισμού για τη διασφάλιση των τροφίμων που παράγονται σε λίγες μόνο περιοχές και στη συγκράτηση των τιμών σε λογικά επίπεδα. (8) Η προστασία του παγκόσμιου κλίματος και η προσαρμογή των γεωργικών καλλιεργειών στα νέα κλιματικά δεδομένα πρέπει να είναι στις προτεραιότητες της αγροτικής πολιτικής, μια και οι μεγάλης έκτασης καταστροφές λόγω της ανατροπής του κλίματος οδηγεί σε μεγάλες αυξήσεις των τιμών των προϊόντων, όπως συνέβη για παράδειγμα εξαιτίας των εκτεταμένων καταστροφών στην παραγωγή δημητριακών στην Αυστραλία. Οι Οικολόγοι Πράσινοι καλούν τους αρχηγούς κρατών που θα συμμετάσχουν στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλες στις 19/6 να υιοθετήσουν τη μείωση του ΦΠΑ καθώς και άλλα φορολογικά κίνητρα, που θα ενθαρρύνουν την εξοικονόμηση ενέργειας, την εφαρμογή ΑΠΕ και την απεξάρτηση σταδιακά από το πετρέλαιο (μεταξύ άλλων και στη γεωργία) καθώς και προϊόντα και υπηρεσίες φιλικές προς το περιβάλλον. Η παγκόσμια κρίση των τροφίμων και η ακρίβειαΟι Οικολόγοι Πράσινοι έχουν την άποψη ότι η ακρίβεια σε παγκόσμιο επίπεδο έχει διαρθρωτικό και όχι ευκαιριακό χαρακτήρα. Οφείλεται στη συνεχή αύξηση της τιμής του πετρελαίου όχι μόνο λόγω κερδοσκοπικών τάσεων αλλά και λόγω της συνεχώς αυξανόμενης ζήτησης (όταν είναι γνωστό ότι μέσα στις επόμενες δεκαετίες αναμένεται μείωση των αποθεμάτων), στην αλλαγή διατροφικών συνηθειών, στις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στις καλλιέργειες και στον μονομερή προσανατολισμό της παραγωγής πολλών χωρών προς τις εξαγωγές (όχι μόνο για βιοκαύσιμα αλλά και για τις διατροφικές ανάγκες υπεκαταναλωτικών κοινωνικών ομάδων). Οι αναπτυγμένες χώρες οφείλουν τόσο για λόγους πολιτισμού και δικαιοσύνης όσο και για τη δική τους ασφάλεια να βοηθήσουν τον υπόλοιπο παγκόσμιο πληθυσμό να εξασφαλίσει ανθρώπινα επίπεδα ζωής χωρίς τις υπερβολές κατανάλωσης και σπατάλης του Δυτικού κόσμου. Από μόνα τους τα βιοκαύσιμα δεν μπορούν να κατηγορηθούν για άνοδο στις τιμές των τροφίμων αλλά οξύνουν τη σημερινή κρίση. Ήταν μια κακή κίνηση από την αρχή να αντικατασταθούν οι σοδειές για τροφή με σοδειές για ενέργεια. Οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητούν μαζί με τους Ευρωπαίους Πράσινους ένα μορατόριουμ στη χρήση σοδειών για τροφή ως ενεργειακή πηγή, μέχρι να διαμορφωθούν «πράσινοι» κανόνες για την παραγωγή βιοκαυσίμων, που θα συνεισφέρουν πραγματικά στην κλιματική αλλαγή, χωρίς να απειλούν την ασφάλεια και την επάρκεια των τροφίμων. Σε παγκόσμιο, επίσης, επίπεδο η αυξανόμενη διαμάχη μεταξύ παραγωγής ενέργειας και τροφής μπορεί να λυθεί μόνο με ριζική επανεξέταση του μοντέλου της γεωργίας. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια νέα ισορροπία μεταξύ σοδειών και ανερχόμενης παραγωγής κρέατος, όπως και να ξανασκεφτούμε τη συνολική εξίσωση παραγωγής τροφής και ενέργειας. Η διατροφική ασφάλεια στις φτωχές χώρες δεν μπορεί να διασφαλισθεί μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα με αποστολές τροφίμων ή τεχνητά χαμηλές τιμές. Στην πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ για τη γεωργία, διαπιστώνεται η ανάγκη να υποστηριχθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες για να γίνουν πιο αυτάρκεις σε τρόφιμα και αυτό θα επιτευχθεί ΜΟΝΟ με προγράμματα ανάπτυξης για την περιφέρεια, όχι με επικέντρωση στις εξαγωγές από τις αναπτυγμένες χώρες προς τις αναπτυσσόμενες, και μάλιστα με επιδότηση των εξαγωγών. Η ΕΕ θα πρέπει να καθορίσει χρηματοδότηση για περιφερειακή ανάπτυξη των φτωχών χωρών, όπως υπάρχει ήδη μέσα στην ΕΕ και να σταματήσει να επιδοτεί τις εξαγωγές της καταστρέφοντας την τοπική παραγωγή τροφίμων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αλλαγές πρέπει να γίνουν και στο εσωτερικό της ΕΕ. Χρειαζόμαστε μια νέα, βαθιά, μεταρρύθμιση στη γεωργία, στο εμπόριο και στις ενεργειακές πολιτικές που θα τοποθετούν τη διατροφική ασφάλεια πρώτη και με εισαγωγή κριτηρίων αειφορίας στην παραγωγή των μέσων διατροφής.